พืชพิเศษในพิธีกรรม จารีต ขนบธรรมเนียมประเพณีของคนล้านนามีมากมาย ดังนั้นการดำรงชีวิตของ
คนล้านนาจึงมีพิธีกรรมความเชื่องในสิ่งต่าง ๆ เข้ามาเกี่ยวข้องเสมอ และเป็นความเชื่อที่สืบทอดกันมาเป็นเวลานาน ได้ประพฤติ ปฏิบัติสืบทอดกันมาโดยมีถูมิปัญญาแผงอยู่ด้วย ในพิธีกรรมต่างของคนล้านนามีความเชื่อตามชาดก ว่าเป็นพืชที่มีพลังแห่งความศักดิสิทธ์ เรียกตามภาษาถิ่นว่า ส้มป่อยเป็นตัวแพ้ สิ่งจัญไร อัปมงคล ชั่วร้าย (แพ้ เป็นภาษาถิ่นเหนือ หมายถึง ชนะ) และคำว่า ป่อยหมายถึง ปลดป่อยสิ่งจัญไรทั้งหลายให้หลุดพ้นจากชีวิตคนเราอีกประการหนึ่งด้วย ส้มป่อย เป็นชื่อ ไม้เถาเนื้อแข็ง ใบเป็ยฝอยคล้ายใบชะอมใบส้มป่อยมีรสเปลี้ยว ชามล้านนานำในอ่อนหรือยอดส้มป่อยมาปรุงอาหารแทนมะกรูด มะนาว มะขาม เพื่อให้มีรสเปรี้ยว เช่น แกงส้มปลา ต้มส้มต่าง ๆ แกงบอน เป็นต้น ฝักส้มป่อยใช้สระผมแทนสบู่ และเป็นยาสมุนไพอีกด้วยฝักส้มป่อยมัลักษระคล้ายฝักฉำฉา แต่ฝักส้มป่อยมีลักษณะเล็กและบางกว่า เมื่อแก่จัดฝักส้มป่อยจะมีสีน้ำตาล การเก็บส้มป่อยเก็บในช่วงเดือน 5 เป็ง หรือ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 5 เหนือ ชาวล้านนานำส้มป่อยที่แก่จัดไปตากแห้ง เพื่อเก็บไว้ในงานพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งพิธีมงคลและอัปมงคล ชาวล้านนานำฝักส้มป่อยไปผิงไฟพอให้สุก (ภาษาคำเมืองเรียกว่า จี่ฝักส้มป่อย)แล้วนำไปแช่ในน้ำให้น้ำมีสีเหลืองอ่อน ๆ เรียกว่าน้ำส้มป่อย เพื่อใช้ประกอบพิธีกรรม ในพิธีสงฆ์เมื่อมีการพรมน้ำมนต์ น้ำมนต์นั้นต้องแช่ฝักส้มป่อย เรียกว่าน้ำส้มป่อย ทำให้น้ำมนต์มีสีเหลืองอ่อน ๆ ในพิธีลดน้ำดำหัวในวันปี๋ใหม่เมือง (วันสงกรานต์) ลูกหลานนำน้ำขมิ้นส้มป่อย ไปรดน้ำดำหัวพ่อแม่ญาติผู้ใหญ่ในพิธีสรงน้ำพระวันปี๋ใหม่เมือง ชาวล้านนานำน้ำส้มป่อย น้ำอบน้ำหอมไปสรงพระ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น